TĂNG CƯỜNG MỐI QUAN HỆ PHẬT GIÁO TẠI VIỆT NAM, LÀO VÀ CAMPUCHIA VÌ KHU VỰC MEKONG BỀN VỮNG
Với tư cách là Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, tôi đứng trước quý Tôn đức và các bạn hôm nay không chỉ để kỷ niệm sự kiện lịch sử mà còn để thắp lên ngọn lửa trí tuệ và hành động đoàn kết. Hôm nay, ngày 25 tháng 12 năm 2023, hội trường Học viện Phật giáo Việt Nam TP.HCM vang vọng tinh thần của Hội nghị lãnh đạo Phật giáo ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia lần thứ hai. Cuộc họp mặt này không chỉ đơn thuần là sự gặp gỡ của các nhà lãnh đạo, học giả và hành giả Phật giáo; mà còn là thời điểm bước ngoặt, ngọn hải đăng hy vọng cho vùng Mê Kông thân yêu của chúng ta.
Trong nhiều thế kỷ, sông Mê Kông đóng vai trò là huyết mạch, không chỉ cho vùng đất mà còn cho tinh thần chung của Việt Nam, Lào và Campuchia. Đan xen vào dòng chảy của nó là những sợi chỉ về di sản Phật giáo chung của chúng ta – một tấm thảm thêu về lòng từ bi, bất bạo động và quản lý môi trường. Lời dạy của Đức Phật vang vọng trong truyền thống sống động của cộng đồng Phật giáo chúng ta, gắn kết chúng ta với nhau trong tình huynh đệ tâm linh sâu sắc.
Hội nghị lãnh đạo Phật giáo ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia lần đầu tiên được tổ chức tại Viêng Chăn vào năm 2018 là lời nhắc nhở mạnh mẽ về mối liên hệ thiêng liêng này, vượt qua biên giới quốc gia, thắp ngọn lửa đoàn kết Tăng đoàn và thể hiện tiềm năng to lớn của sức mạnh tập thể. Nhưng giá trị thực sự của Hội nghị không nằm ở quá khứ mà nằm ở tương lai với nhiều hứa hẹn.
Sông Mê Kông đối mặt với nhiều thách thức suy thoái môi trường, biến đổi khí hậu, nghèo đói và bất bình đẳng xã hội đe dọa đến cơ cấu cuộc sống của chúng ta. Trong thời điểm quan trọng này, chúng ta, Tăng đoàn và cộng đồng Phật tử phải sát cánh cùng nhau như những tác nhân tạo ra sự thay đổi tích cực. Hội nghị thượng đỉnh lần thứ hai không chỉ là lễ kỷ niệm; mà là lời kêu gọi hành động, lời kêu gọi hợp tác bền vững. Vì vậy, tôi đề xuất một loạt ý tưởng nhằm làm sâu sắc thêm tinh thần hợp tác của chúng ta và biến lời hứa của Hội nghị lãnh đạo Phật giáo thành những lợi ích hữu hình cho người dân và sự phát triển liên tục của Phật giáo, bao gồm như sau:
- Quan hệ đối tác học thuật mở rộng
Hội nghị lãnh đạo Phật giáo này đánh dấu cam kết tăng cường quan hệ đối tác học thuật giữa các tổ chức Phật giáo ở Việt Nam, Lào và Campuchia. Việc chính thức hóa các con đường để tăng cường trao đổi học thuật và hòa nhập văn hóa sẽ làm sâu sắc thêm sự hiểu biết về các chủ đề Phật giáo.
Các lĩnh vực cho tương lai, sự hợp tác bao gồm quan điểm của Phật giáo về triết học, đạo đức và sinh thái. Mỗi truyền thống cung cấp những hiểu biết sâu sắc có thể được khuếch đại thông qua đối thoại tôn trọng. Trao đổi học giả và sinh viên thường xuyên giữa các trường đại học Phật giáo sẽ tăng cường chia sẻ kiến thức và phổ biến các phương pháp hay nhất.
Các sáng kiến nghiên cứu đồng tác giả khám phá tính bền vững, công bằng xã hội và mối quan hệ liên tôn từ lăng kính Phật giáo mang đến cơ hội áp dụng trí tuệ tập thể của lãnh đạo Phật giáo vào các vấn đề lớn nhất của nhân loại. Bằng cách tập hợp nhân tài và nguồn lực trên toàn khu vực, các giải pháp sáng tạo hướng đến cộng đồng có thể áp dụng trên quy mô địa phương và toàn cầu có thể xuất hiện.
Cam kết này báo hiệu mong muốn của chúng ta về sự hướng dẫn của Phật giáo nhằm đáp ứng một cách có ý nghĩa trước những thách thức cấp bách. Hợp tác học thuật ngày càng tăng đảm bảo những hiểu biết lâu đời từ các dòng truyền thừa Phật giáo đa dạng nhưng bổ sung liên tục mang lại lợi ích cho xã hội. Việc đánh giá liên tục sẽ tối ưu hóa sự hợp tác khi nhu cầu thay đổi nhằm đáp ứng tầm nhìn từ bi của Đức Phật.
Các dự án chung áp dụng các chiến lược chiêm nghiệm nhằm đạt được sự bền vững, phát triển và hòa hợp giữa các hệ thống tín ngưỡng hứa hẹn mang lại những hiểu biết sâu sắc mang lại lợi ích cho các cộng đồng trên toàn thế giới. Cùng nhau, thông qua học bổng, chúng tôi tin tưởng rằng các giải pháp tiên phong có thể xuất hiện. Hội nghị lãnh đạo Phật giáo này đã khởi động những nỗ lực chung nhằm đặt trí tuệ Phật giáo lên hàng đầu trong việc định hình tích cực tương lai chung của chúng ta.
- Bảo vệ môi trường
Với tư cách là người lãnh đạo các tổ chức Giáo hội Phật giáo, người quản lý các tu viện lớn và những tiếng nói được kính trọng trên khắp Đông Dương, Tăng đoàn Phật giáo có vị trí đặc biệt để lãnh đạo các nỗ lực hợp tác nhằm khôi phục tính toàn vẹn cho các hệ sinh thái quý giá như lưu vực sông Mê Kông. Các sáng kiến chung như các dự án trồng rừng dựa vào cộng đồng quy mô lớn ở các vùng đầu nguồn có thể giúp hạn chế tác động của biến đổi khí hậu đồng thời nâng cao sinh kế.
Các chiến dịch thúc đẩy bảo tồn các loài sinh vật ven sông có nguy cơ tuyệt chủng mang lại cơ hội cho các nhà sư truyền đạt triết lý Phật giáo, khuyến khích sự chung sống từ bi với thiên nhiên. Các chiến dịch giáo dục và vận động công chúng về các vấn đề như khai thác cát và ô nhiễm nhựa, tận dụng thẩm quyền đạo đức của Phật giáo có thể thúc đẩy những thay đổi mạnh mẽ trong ý thức môi trường trên khắp các quốc gia.
- Trao đổi văn hóa
Bằng cách tăng cường mối quan hệ văn hóa, trao đổi thường xuyên sẽ làm phong phú thêm tiềm năng hợp tác. Các chương trình trao đổi tăng ni thúc đẩy việc học tập văn hóa và ngôn ngữ có thể truyền cảm hứng cho những suy ngẫm sáng tạo về tính bền vững. Việc luân phiên tổ chức các cuộc triển lãm nghệ thuật Phật giáo lớn trên mạng lưới bảo tàng quốc gia nhằm nuôi dưỡng sự trân trọng đối với di sản chung đồng thời truyền cảm hứng cho những tâm hồn sáng tạo.
Các lễ hội độc đáo của từng địa phương, quốc gia sẽ thúc đẩy tinh thần hiểu biết và thiện chí, có thể tiếp thêm năng lượng cho việc giải quyết vấn đề chung hiệu quả trong các vấn đề như phát triển thủy điện có trách nhiệm hoặc các cuộc khủng hoảng nhân đạo trầm trọng hơn do biến đổi khí hậu. Tôn vinh vẻ đẹp trong sự đa dạng thông qua nghệ thuật sẽ củng cố lập trường thống nhất với tư cách là những người bảo vệ thiên nhiên và là hải đăng của niềm hy vọng .
- Nuôi dưỡng đối thoại liên văn hóa
Trọng tâm chính của sự hợp tác trong tương lai sẽ là tăng cường trao đổi văn hóa Phật giáo và liên tôn giáo giữa các cộng đồng của chúng ta. Các lễ hội hàng năm tôn vinh truyền thống văn hóa nghệ thuật phong phú của mỗi quốc gia sẽ làm sâu sắc thêm sự hiểu biết và trân trọng của chúng ta dành cho nhau. Các buổi biểu diễn, triển lãm và các chương trình văn hóa hấp dẫn có thể củng cố bản sắc Phật giáo chung đồng thời ghi nhận sự đa dạng quốc gia.
Trao quyền cho giới trẻ sẽ đảm bảo rằng sự hướng dẫn của Phật pháp sẽ nuôi dưỡng các thế hệ tương lai. Thông qua các nhóm đa phương được hình dung tập trung vào trách nhiệm xã hội, bảo vệ môi trường và xây dựng hòa bình, những người trẻ tuổi sẽ có được kỹ năng lãnh đạo và kinh nghiệm áp dụng các giá trị Phật giáo theo những cách có tác động. Kết nối giới trẻ trong khu vực có thể truyền cảm hứng cho sự gắn kết lâu dài, thúc đẩy hợp tác trên khắp Đông Dương.
Các nền tảng thường xuyên để giao lưu với các tôn giáo khác trên tinh thần hòa hợp và hợp tác cũng sẽ được tổ chức. Việc tập hợp các nhà lãnh đạo đức tin lại với nhau sẽ thiết lập các mối quan hệ tạo điều kiện cho những nỗ lực chung nhằm nâng cao kinh tế xã hội ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Các hội thảo liên tôn nhằm nuôi dưỡng sự tôn trọng về văn hóa và thu hẹp sự khác biệt có thể giúp giảm bớt căng thẳng và nâng cao sự hiểu biết giữa các cộng đồng.
Bằng cách tạo ra sự đánh giá cao về sự phong phú về văn hóa trong Phật giáo và xây dựng mối quan hệ với các truyền thống khác, chúng tôi mong muốn thúc đẩy môi trường đối thoại cởi mở, tôn trọng lẫn nhau và hợp tác. Điều này sẽ có giá trị vô giá trong việc dệt nên những tấm vải xã hội vững chắc hơn, có khả năng chống chịu sự chia rẽ trong khu vực năng động của chúng ta. Tiếp cận và hợp tác về những mối quan tâm chung đối với nhân loại có thể minh họa vai trò của Phật giáo trong việc thúc đẩy tiến bộ toàn diện.
- Giá trị và thách thức được chia sẻ
Trong khi con người và vùng đất Đông Dương tự hào về sự đa dạng phong phú, có một điểm chung sâu sắc gắn kết Việt Nam, Lào và Campuchia là truyền thống chung của Phật giáo, đồng thời thể hiện tính đa dạng, phong phú của truyền thống Phật giáo Phát triển và đặc biệt là Phật giáo nguyên thủy. Trong nhiều thế kỷ, sự nhấn mạnh của Phật Pháp về lòng nhân từ, không gây tổn hại và bảo vệ môi trường đã định hình nền tảng đạo đức và văn hóa của các xã hội trên khắp tiểu vùng Mê Kông.
Ngay cả khi thời hiện đại tạo ra những phức tạp mới, những lời dạy này vẫn tiếp tục gắn kết các cộng đồng với sự nhấn mạnh vào lòng tốt hơn là xung đột. Khi các mối đe dọa do ô nhiễm, hủy hoại môi trường sống và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, phản ứng phối hợp dựa trên trí tuệ sinh thái của Phật giáo trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.
Không nơi nào nhu cầu này rõ ràng hơn liên quan đến sông Mê Kông – lưu vực sông này về bản chất gắn liền với sinh kế, văn hóa và di sản thiên nhiên của hàng triệu người. Khi nhiệt độ tăng cao và các hoạt động không bền vững gây nguy hiểm cho hệ sinh thái mang lại sự sống này, hành động đoàn kết của tất cả những người xem dòng sông có ý nghĩa thiêng liêng là điều rất quan trọng.
Bằng cách duy trì cam kết chung đối với mạng lưới cuộc sống phụ thuộc lẫn nhau và đưa những quan điểm hội tụ vào những thách thức chung, chúng ta có thể hiện thực hóa tầm nhìn Phật giáo về sự hòa hợp giữa nhân loại và thiên nhiên cũng như giữa con người với nhau. Tận dụng ảnh hưởng thống nhất của Phật giáo, cuộc họp mặt này thể hiện bước quan trọng đầu tiên hướng tới việc tạo ra các giải pháp xuyên biên giới quan trọng để bảo vệ môi trường và sự ổn định kinh tế xã hội của khu vực cho các thế hệ mai sau.
Kết luận
Những điều nêu trên này đánh dấu sự khởi đầu của những cơ hội thông qua nỗ lực hợp tác của chúng ta. Bằng cách tận dụng sức mạnh tổng hợp của các cộng đồng Phật giáo, chúng ta có thể tạo ra những hiệu ứng lan tỏa về sự thay đổi tích cực vượt xa biên giới quốc gia. Chúng ta có thể trở thành ngọn hải đăng hy vọng cho khu vực Mê Kông, thể hiện sức mạnh chuyển hóa của Phật giáo trong thời kỳ đầy thử thách.
Những cái nhìn thoáng qua về những khả năng trong tương lai cho chúng ta lý do để lạc quan. Làm việc cùng nhau, các Tăng đoàn đoàn kết có thể truyền cảm hứng cho khu vực như tấm gương sáng, minh chứng cho sức mạnh của Phật Pháp trong bối cảnh thách thức của thời đại.
Động lực của Hội nghị lãnh đạo Phật giáo sẽ trở thành hiện thực chứ không chỉ là ký ức đơn thuần. Hãy biến ngọn lửa nhỏ của niềm hy vọng thành ngọn lửa của sự đoàn kết, lòng từ bi và sự thay đổi mà chúng ta mong muốn thấy – một di sản cho các thế hệ mai sau.
Bằng cách tận dụng di sản chung, mạng lưới rộng khắp và các giá trị cốt lõi, các tổ chức Phật giáo từ Việt Nam, Campuchia và Lào có thể tạo dựng các mối quan hệ đối tác phát triển và bền vững có tác động mạnh mẽ. Được hướng dẫn bởi trí tuệ và lòng từ bi của Phật giáo, tất cả mọi người đều có thể đạt được tiến bộ đầy ý nghĩa.
Hãy để tinh thần của Hội nghị lãnh đạo Phật giáo ba nước Việt Nam, Lào và Campuchia năm 2023 của chúng ta tiếp tục tồn tại trong hành động, chứ không chỉ trong hồi ức. Đốt than hồng thành ngọn lửa thắp sáng con đường đến tương lai tươi sáng hơn cho dân tộc, vùng đất của chúng ta và sự phát triển tiếp tục nở rộ của Phật giáo ở sông Mê Kông.
Kính nguyện Đức Phật gia trì và hướng dẫn chúng ta. Cùng nhau nêu gương Phật Pháp trong hành động. Hãy truyền bá thông điệp này. Hãy cùng chúng tôi biến Hội nghị thượng đỉnh này mở ra bình minh mới!
Trưởng lão HT. Thích Thiện Nhơn
Phó Pháp chủ HĐCM, Chủ tịch HĐTS GHPGVN
