Hòa thượng Thích Thiện Nhơn Chủ tịch Hội đồng Trị sự GHPGVN trả lời phỏng vấn Báo Giác Ngộ

Nhận định về sự hình thành và phát triển của GHPGVN hơn 40 năm qua, đánh giá những thành tựu mang tính nền tảng, quan trọng hàng đầu làm cơ sở cho sự kế thừa phát triển của Giáo hội trong giai đoạn tiếp theo, Hòa thượng Chủ tịch Hội đồng Trị sự GHPGVN cho biết:

Trên 40 năm, kể từ ngày thành lập GHPGVN (7-11-1981), Phật giáo Việt Nam đã từng bước ổn định, hoàn thiện và phát triển về mọi mặt. Đặc biệt là trong nhiệm kỳ qua, GHPGVN đã hoàn thành xuất sắc 9 mục tiêu trong chương trình hoạt động của Giáo hội và Nghị quyết Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc khóa VIII, nhiệm kỳ 2017-2022 trên cơ sở thực hiện chủ đề của Đại hội VIII là “Trí tuệ – Kỷ cương – Hội nhập – Phát triển”. Trong đó, đặc biệt có thể nói đến sự thành công rực rỡ của Đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc năm 2019 tại chùa Tam Chúc, tỉnh Hà Nam đã được cộng đồng Phật giáo thế giới đánh giá cao; thảo luận, tiếp thu ý kiến tiếp tục tu chỉnh Hiến chương GHPGVN lần thứ 7 cho phù hợp với Luật tín ngưỡng, Tôn giáo sẽ được quyết định tại Đại hội lần thứ IX.

Hòa thượng Thích Thiện Nhơn họp Ban Chỉ đạo, Ban Nhân sự Đại hội Phật giáo toàn quốc lần thứ IX – Ảnh: Đăng Huy

Trong nhiệm kỳ VIII (2017-2022), do nhiều yếu tố khách quan, GHPGVN cũng đối mặt với nhiều thách thức và khó khăn, bạch Hòa thượng, có những khó khăn nào còn tồn đọng; Hòa thượng nhận định, đánh giá những hạn chế đó như thế nào?

– Thực tế trong khóa VIII do điều kiện khách quan, chúng ta phải trải qua hai năm cả nước và thế giới đối diện với vô vàn thách thức, khó khăn trong đại dịch Covid-19 chưa từng có. Do vậy, GHPGVN cũng còn một số mặt hạn chế nhất định, chưa đáp ứng được nhu cầu hội nhập và phát triển mà Giáo hội đề ra, bởi có nhiều nguyên nhân chủ quan và những yếu tố khách quan khác như đã nêu ở trên.

Thiết kế: Tống Viết Diễn/Phòng Mỹ thuật Báo Giác Ngộ

Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ IX, nhiệm kỳ 2022-2027 với chủ đề “Kỷ cương – Trách nhiệm – Đoàn kết – Phát triển” là sự kiện của GHPGVN, sẽ quyết định nhiều vấn đề quan trọng của Giáo hội, Hòa thượng có thể chia sẻ về định hướng, mục tiêu dự kiến để GHPGVN tiếp tục phát triển trong thời gian tới?

– Trên cơ sở những mặt thành tựu, cơ hội và những mặt hạn chế, thách thức của thời đại, nhận chân lịch sử, hướng đến tương lai, chúng tôi chủ quan cho rằng để hoàn thành các mục tiêu của Giáo hội trong thời gian tới, chúng ta cần tập trung vào ba vấn đề. Thứ nhất, đó là tính kỷ cương trong tổ chức Giáo hội, yếu tố quyết định sự tồn tại và phát triển Tăng đoàn từ thời Đức Phật cho đến ngày nay, đó là sự giữ gìn về mặt giới luật, đã tạo nên một hình ảnh uy nghiêm và mang lại một nét đẹp trong đời sống phạm hạnh của Tăng đoàn. Kỷ cương là một trong bốn yếu tố của chủ đề Đại hội đại biểu Phật giáo các cấp, nhiệm kỳ 2022-2027. Kỷ cương là giới luật, giới luật ở đây, ngoài các thành viên trong ngôi nhà chung GHPGVN phải giữ gìn giới luật Phật chế, còn phải nghiêm túc thực hiện, chấp hành theo Hiến chương GHPGVN, Nội quy, Quy chế hoạt động và các quy định khác của Giáo hội và chấp hành pháp luật Nhà nước.

Trong đời sống, một người không có uy đức thì lời nói không có giá trị; một tập thể Phật giáo mà không đủ uy đức thì trên nói dưới không nghe. Trong thời gian qua, dù Trung ương Giáo hội đã ban hành nhiều quy chế, nội quy, thông tư và các quy định khác một cách rất rõ ràng, tuy nhiên vẫn còn một số ít địa phương thực hiện và giải quyết theo cảm tính, thiếu đồng bộ. Để giải quyết vấn đề này, thời gian tới, Giáo hội nên có quy chế làm việc nghiêm túc giữa Trung ương với các Ban, Viện và các cấp Giáo hội, để xây dựng một quy chế nghiêm minh, kỷ luật, tuyên dương, tán thưởng và thường xuyên tổ chức hội nghị giao ban trao đổi làm việc giữa Trung ương, các Ban Viện, các cấp Giáo hội. Đây cũng là phương cách xây dựng mang tính kỷ cương để đem lại sự ổn định cho nền tảng phát triển bền vững của Giáo hội.

Tuy nhiên, điều cốt lõi của vấn đề là GHPGVN cần phải có một chiến lược phát triển lâu dài và bền vững. Nó phải được thực thi bởi một nguyên lý vận hành có cơ sở lý luận, có mục tiêu phấn đấu, luôn ở thế chủ động và mang tính khả thi; chứ không đơn thuần là đến cuối nhiệm kỳ là rút kinh nghiệm và đưa ra một số giải pháp khắc phục mang tính tượng trưng và luôn ở trong thế thụ động, thì mục tiêu phát triển bền vững sẽ dễ mất phương hướng và là một khái niệm xa rời thực tế.

Thứ hai, trách nhiệm là yếu tố quyết định cho sự lớn mạnh và thành công của Giáo hội. Việc gìn giữ giới luật và chấp hành các quy định của Giáo hội, gắn liền với vai trò trách nhiệm của mọi thành viên trong tổ chức, đặc biệt là vai trò lãnh đạo các cấp Giáo hội. Bất kỳ một tổ chức nào mà mỗi thành viên không có trách nhiệm với chính mình và tổ chức, thì tổ chức đó sẽ không thể lớn mạnh. Đặc biệt, trong vai trò lãnh đạo, trách nhiệm ở đây đòi hỏi tất cả chúng ta cùng nhau gánh vác, cùng nhau chấp hành các quy định Giáo hội đề ra và thể hiện đúng vai trò, trách nhiệm của mình khi được tổ chức giao phó.

Trong thời gian qua, chúng ta nhận thấy rất rõ các cấp Giáo hội, các Ban, Viện, các vị trụ trì, Tăng Ni, Phật tử trong thành viên GHPGVN, nếu nơi nào, cấp nào thể hiện đúng vai trò, tránh nhiệm của mình, thì nơi đó thật sự ổn định và phát triển. Bởi lẽ, trách nhiệm là yếu tố quyết định cho sự lớn mạnh và thành công trong mọi lĩnh vực.

Thứ ba, quy hoạch nhân sự là vấn đề cần được chú trọng đào tạo và phát huy. Ngoài hai yếu tố cơ bản là kỷ cương và trách nhiệm, chúng ta công tâm nhìn nhận trong thời gian qua, vấn đề quy hoạch nhân sự là vấn đề quan trọng hơn hết. Để xây dựng một chiến lược phát triển GHPGVN tròn đầy Phật chất, kiên cố vững bền, dồi dào nguồn sinh lực kế thừa, thì trước mắt chúng ta cần phải quy hoạch một cách có trí tuệ và khoa học, nhất là khâu nhân sự đến cơ chế vận hành, từ phương thức hoạt động đến từng nội dung công tác Phật sự một cách cụ thể.

Nếu nghiêm túc nhìn nhận, chúng ta sẽ thấy ngay rằng, trở ngại lớn nhất đối với sự phát triển bền vững của GHPGVN trong thời gian qua, đó chính là những giới hạn ở khâu nhân sự. Tất nhiên, những khó khăn như vậy chỉ có thể khắc phục bởi tinh thần tự giác nỗ lực hành trì và nâng cao nghiệp vụ nơi mỗi thành viên trong Giáo hội. Nói đến phát triển Giáo hội tức là nói đến sự lớn mạnh của Tăng-già và khả năng hoàn thiện của Giáo hội về mọi mặt, đặc biệt là về nhân sự và tổ chức; nhân sự có tốt thì Giáo hội mới vững mạnh; tổ chức có tốt thì Giáo hội mới phát huy hết vai trò của nó.

Thực tế, cuộc sống thời đại cho thấy, nếu Phật giáo thiếu định hướng giáo dục đào tạo, quy hoạch nguồn nhân lực hợp lý, ắt sẽ khó tránh khỏi những hoạt động yếu kém. Do đó, một khi đề cập đến giải pháp tháo gỡ khó khăn và thách thức, góp phần phát triển bền vững GHPGVN, dù nói gì thì cũng phải tập trung vào yếu tố con người, sau đó mới bàn đến phương hướng, kế hoạch để vượt qua những thử thách khó khăn đang chướng ngại.

Để thực hiện tốt điều này, ngoài vấn đề quy hoạch và bố trí nhân sự có năng lực và tâm huyết một cách hợp lý trong cơ cấu tổ chức Giáo hội, thiết nghĩ, Giáo hội nên có những khóa bồi dưỡng định kỳ về nghiệp vụ chuyên môn đào tạo, quy hoạch nguồn nhân sự có tính căn bản lâu dài cho các thành viên trong Giáo hội.

Đồng thời thông qua đó, nắm bắt tư tưởng, thái độ sống của từng thành viên trong Giáo hội, từ đó có kế hoạch gạn lọc và bổ sung nhân sự mới hội đủ điều kiện phục vụ lâu dài cho Giáo hội. Để giải quyết vấn đề này, Giáo hội nên có kế hoạch lập ban chuyên trách về công tác tổ chức quy hoạch, đào tạo tuyển dụng nhân sự cho Giáo hội, chúng tôi thiết nghĩ, đây cũng là một trong những phương cách cải thiện bộ máy hành chánh và trù bị kế sách lâu dài cho sự phát triển bền vững của Giáo hội.

Ngoài vai trò Trưởng ban Chỉ đạo Đại hội, Hòa thượng còn đảm nhiệm Trưởng ban Nhân sự Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ IX, Hòa thượng có thể chia sẻ về quy trình, cơ cấu, số lượng, việc tuyển chọn và giới thiệu nhân sự tham gia Hội đồng Trị sự GHPGVN nhiệm kỳ tới?

– Về quy trình giới thiệu nhân sự tham gia Hội đồng Trị sự GHPGVN nhiệm kỳ 2022-2027, được thực hiện theo đề án nhân sự, đã được thảo luận một cách nghiêm túc tại Hội nghị Ban Thường trực, Ban Chỉ đạo và Ban Nhân sự Đại hội. Theo đó, về công tác nhân sự phải đạt mục đích, nâng cao chất lượng điều hành của đội ngũ nhân sự Hội đồng Trị sự GHPGVN là nhiệm vụ trọng tâm của Giáo hội trong thời kỳ hội nhập phát triển, nhân sự Hội đồng Trị sự với số lượng phù hợp, chất lượng ngày càng nâng cao, cơ cấu hợp lý, có trình độ chuyên môn, có phẩm chất đạo hạnh tốt, có tinh thần trách nhiệm cao, không ngừng đổi mới, sáng tạo, đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ của thời kỳ mới.

Hội đồng Trị sự có số lượng và cơ cấu hợp lý để đảm bảo sự lãnh đạo toàn diện các Phật sự trên tất cả các lĩnh vực chuyên môn và ở các địa phương, vùng miền. Việc giới thiệu nhân sự phải có tính kế thừa, quy hoạch, chú trọng đến việc kế thừa các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Hội đồng Trị sự GHPGVN cho các nhiệm kỳ tiếp theo. Dự kiến nhân sự của Hội đồng Trị sự tại Đại hội Phật giáo toàn quốc lần IX nhiệm kỳ 2022-2027 là 270 vị, trong đó 235 ủy viên chính thức, 35 ủy viên dự khuyết.

Nhân sự nhiệm kỳ IX được xây dựng trên cơ sở uy tín, phẩm chất, đạo hạnh, năng lực làm việc, trình độ chuyên môn; tính kỷ cương, kỷ luật và ý thức trách nhiệm. Nhân sự nhiệm kỳ 2022-2027 phải đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được giao, đề cao trách nhiệm cá nhân, có tinh thần phụng đạo, yêu nước, có bản lĩnh vững vàng, kiên định theo phương châm hoạt động của GHPGVN “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội”; luôn đặt sự nghiệp hoằng dương Chính pháp, lợi lạc quần sinh và trang nghiêm Giáo hội lên hàng đầu.

Đề án nhân sự nhiệm kỳ 2022-2027 cũng đưa ra một quy định cụ thể về độ tuổi tham gia được căn cứ theo Điều 21 – Hiến chương GHPGVN sửa đổi lần thứ 6: Tham gia Hội đồng Trị sự không quá 80 tuổi, được tính toán như sau: Những vị lần đầu tham gia vào Hội đồng Trị sự phải đủ tuổi cho hai nhiệm kỳ (không quá 70 tuổi); Những vị đang là Ủy viên Hội đồng Trị sự, khi tái cơ cấu phải có độ tuổi đảm bảo cho cả nhiệm kỳ (không quá 75 tuổi).

Với vai trò lãnh đạo đứng đầu của Hội đồng Trị sự, Hòa thượng có những kỳ vọng nào gửi gắm đến đại biểu tham dự sự kiện quan trọng của Giáo hội là Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ IX, nhiệm kỳ 2022-2027?

– Chúng tôi kỳ vọng tại Đại hội đại biểu Phật giáo toàn quốc lần thứ IX, nhiệm kỳ 2022-2027 các đại biểu sẽ tập trung trí tuệ, đưa ra quyết sách có định hướng mang tầm chiến lược về mọi mặt; suy cử một đội ngũ nhân lực có trình độ, nhiệt huyết, năng lực và có trách nhiệm để cùng chung tay gánh vác sứ mệnh cao cả mà các bậc tiền bối đã dày công tạo lập.

Xin chân thành tri ân Hòa thượng đã dành thời gian cho báo Giác Ngộ.

Thiết kế: Tống Viết Diễn/Phòng Mỹ thuật Báo Giác Ngộ